Polscy wirtuozi fortepianu przeÂłomu wiekĂłw XIX - XX

[Janusz1228]

Dla polskiej pianistyki by³ to niezwykle hojny okres. Nigdy wczeœniej i nigdy póŸniej, w jednym czasie, na estradach koncertowych œwiata nie przewinê³a siê tak wielka plejada tak wybitnych. To oni stworzyli podwaliny dla polskiej szko³y pianistyki, spod której rozwijali swe skrzyd³a tak niezwyk³e osobowoœci, jak Jan Ignacy Paderewski czy chocia¿by Józef Hofmann.
Z encyklopedii muzycznej wynotowaÂłem tylko garstkĂŞ, tu, dla potrzeb naszego forum zestawiam jÂą alfabetycznie
Seweryn Eisenberger, Ignacy Friedman, Witold Friemann, Leopold Godowski, JĂłzef Hofmann, Raul Kochalski, Teodor Leszetycki, Aleksander MichaÂłowski, Jan Ignacy Paderewski, Moriz Rosenthal, WÂładysÂław ÂŻeleĂąski, Jerzy ÂŻurawlew.

OczywiÂście, pewno zechcecie tĂŞ mojÂą listĂŞ uzupeÂłniĂŚ. Jest wielce niekompletna.

Na poczÂątek chciaÂłbym Wam przybliÂżyĂŚ postaĂŚ JĂłzefa Hofmanna.
Pewno spytacie, dlaczego akurat jego? Czemu nie Paderewskiego, o ktĂłrego grze i Âżyciu legendy powstajÂą do dziÂś?
JuÂż odpowiadam – jako inÂżynier i innowator dostrzegam w nim pokrewnÂą duszĂŞ. KiedyÂś napisaÂłem o Hofmannie felieton i teraz bardzo, bardzo gorÂąco zachĂŞcam Was do jego przeczytania, najlepiej z mojej strony internetowej.

W uzupeÂłnieniu lektury dwie, z wielu absolutnie genialnych interpretacji: etiuda i walc Chopina:

http://www.youtube.com/watch?v=5SnCs4KZ4JI
http://www.youtube.com/watch?v=SvUcfLcb7uc

Czy dziÂś, ktokolwiek swoja grÂą, dostawaÂłby mu do piĂŞt?

A na bis: preludium g-moll jego konkurenta z estrady Sergiusza Rachmaninowa

http://www.youtube.com/watch?v=AjBNgEa85Dg&feature=BF&list=PLBAE71096339983E8&index=16

[Janusz1228]

NiezrĂŞcznie pisaĂŚ tu o Paderewskim – pianiÂście, kompozytorze, polityku - ktĂłrego postaĂŚ jaÂśnieje najczystszym blaskiem na Panteonie narodowych sÂław.

Jako polityk - Pierwszy premier NiepodlegÂłej Polski,
jako kompozytor - pierwszy Polak, ktĂłrego opera wystawiana byÂła na deskach Metropolitan Opera,
jako pianista - pierwszy, o ktĂłrym legendy za Âżycia obiegÂły caÂły Âświat i nawet Eskimosi - nazywajÂąc najnowsza odmianĂŞ ziemniaka „Paderewski” – uczynili tak, mimo Âże nie znali sie na muzyce, ale wiedzieli, ze byÂł kimÂś niezwykÂłym, zupeÂłnie takim, jak ich nowo-wyhodowany ziemniak.

Dla naszego przypomnienia – kilka faktĂłw.
Jan Ignacy Paderewski urodziÂł siĂŞ jedenaÂście lat po Âśmierci Chopina. Od poczÂątku wychowywany byÂł w tradycjach narodowo-patriotycznych: rodzina matki zaprzyjaÂźniona z Mickiewiczem, ojciec – póŸniejszy uczestnik Powstania Styczniowego. W czasie dzieciĂąstwa edukowany przez powstaĂąca listopadowego.
W wieku 12 lat (o 4 lata wczeœniej ni¿ Chopin) rozpocz¹³ studia w Instytucie Muzycznym w Warszawie. By³ bardzo pracowitym adeptem. Codziennie Ìwiczy³ po 12 godzin.
MiĂŞdzynarodowe sukcesy pianistyczne przyszÂły, gdy miaÂł 17 lat. JuÂż u zarania kariery koncertowaÂł przed krĂłlowÂą WiktoriÂą, przed ktĂłrÂą kilkadziesiat lat wczeÂśniej graÂł sam Chopin.

Jaka byÂła stylistyka gry Paderewskiego – na szczĂŞÂście nie musimy spekulowaĂŚ. Mamy jego liczne nagrania, w tym: takÂże filmowe.

Z postaciÂą Paderewskiego wi¹¿e siĂŞ takÂże pewna sympatyczna anegdota. Dotyczy menueta G-dur. Po trochĂŞ wiĂŞcej szczegó³ów odsyÂłam do mojego felietonu „Sztuka naÂśladowania”. Tutaj – zapraszam do odsÂłuchania: gra we wÂłasnej osobie - sam maestro.

http://www.youtube.com/watch?v=c-zLYxbuGBU

Ten maÂły okruszek w caÂłej spuÂściÂźnie mistrza byÂł chyba najchĂŞtniej grywanym utworkiem na estradach Âświata, szczegĂłlnie w okresie miĂŞdzywojennym, w tym takÂże przez jego artystycznych konkurentĂłw.

Oto Sergiusz Rachmaninow:
http://www.youtube.com/watch?v=-hK3XoVdO-8&feature=related

oto JĂłzef Hofmann (o ktĂłrym w poprzednim poÂście)
http://www.youtube.com/watch?v=ukLqm9WxuVc&feature=related

a tu menuet w wersji zorkiestrowanej (Âśliczne obrazki!)
http://www.youtube.com/watch?v=7HS7DIboUiw


a tu: trochĂŞ w rozjazzowanej formie na… cymbaÂłach i klawesynie
http://www.youtube.com/watch?v=nY2yvwp8pvU


No i na zakoĂączenie oddajmy przynajmniej w krĂłtkim fragmencie obraz i dÂźwiĂŞk wielkiemu Janowi Ignacemu

http://www.youtube.com/watch?v=JFYseWgC7jA&feature=related

[ewa578]

  ZapomniaÂłam jakie to Âśliczne! DziĂŞki Januszu!

[Janusz1228]

ZapomniaÂłam jakie to Âśliczne! DziĂŞki Januszu!

Ale o czym, Ewuniu, zapomniaÂłaÂś   

[TeresaGrob]

Ja czekam Januszu na Maurycego Rosenthala, ÂściÂągneÂłam sobie z netu wszystko co znalazÂłam i
bardzo mi siĂŞ podoba.To byÂł podobno bardzo ciekawy czÂłowiek, studiowaÂł 6 lat filozofiĂŞ
na Uniwersytecie w Wiedniu, mĂłwiÂł szeÂścioma jĂŞzykami.ByÂł uczniem Mikulego ucznia Chopina ale
jego nagrania szczegĂłlnnie sonaty h-moll dla mnie nie brzmiÂą .....ortodoksyjnie...
(dziĂŞki Olu za polecenie)

[ewa578]

O tym jakim piĂŞknym bibelotem jest menuet Paderewskiego!

[Janusz1228]

Ja czekam Januszu na Maurycego Rosenthala, ÂściÂągneÂłam sobie z netu wszystko co znalazÂłam i
bardzo mi siĂŞ podoba.To byÂł podobno bardzo ciekawy czÂłowiek, studiowaÂł 6 lat filozofiĂŞ
na Uniwersytecie w Wiedniu, mĂłwiÂł szeÂścioma jĂŞzykami.ByÂł uczniem Mikulego ucznia Chopina ale
jego nagrania szczegĂłlnnie sonaty h-moll dla mnie nie brzmiÂą .....ortodoksyjnie...
(dziĂŞki Olu za polecenie)

Teresko, skrobnij nam, please, zatem 2-3 zdania nt. Rosenthala i zaproponuj jakieÂś nagrania...

[TeresaGrob]

Hmm... w³aœciwie myœla³am, ¿e mnie wyrêczysz no ale dobrze.Spróbujê coœ znaleŸÌ
bo na razie danych biograficznych mam niewiele.
MoÂże przez weekend uda mi siĂŞ coÂś wyszukaĂŚ.
A na razie etiuda dla zachêty, choÌ proszê wzi¹Ì poprawkê, ¿e kiedy Rosenthal rejestrowa³
swoje wykonania miaÂł juÂż prawie 80 lat.

http://www.youtube.com/watch?v=1s2q5E_Mfbc

[ewa578]

Kochani, nie jestem oryginalna, ale na szybko, znalazÂłam kilka podstawowych informacji, na stronach instytutu:
http://en.chopin.nifc.pl/chopin/persons/detail/id/2196

[Janusz1228]

Problem, Ewo, tylko w tym, Âże powaÂżnych opracowaĂą jest w necie duÂżo, a na naszym forum, wydaje mi siĂŞ, powinniÂśmy tylko sygnalizowaĂŚ i przekazywaĂŚ najwaÂżniejsze, skrĂłtowe informacje, takie wÂłasnie, jakie powinien w swojej maÂłej walizeczce przechowywac kaÂżdy smpatyczny meloman .
Nie bĂŞdziemy przecieÂż tu konkurowaĂŚ z instytutami i bibliotekami.

[Monika_Aleksandra]

Nabawiam siĂŞ przy Was kompleksĂłw. Paradoksalnie, miÂłe jest nabywanie takich kompleksĂłw 

[Janusz1228]

KiedyÂś w rozmowie z przyjació³mi „dowiedziaÂłem siĂŞ”, Âże pianola to pianino dostosowane do kobiecej rĂŞki.
To prawda. To pianino. Pianino dostosowane do… odtwarzanie utworĂłw ze specjalnych rolek papieru. Na takiej - utwĂłr byÂł zapisany w postaci maÂłych dziurek, przez ktĂłre przedostawaÂło siĂŞ powietrze sterujÂące mechanizmem mÂłoteczkĂłw instrumentu.
Pianola byÂła wynalazkiem XIX wiecznym. W tamtych czasach i z poczÂątkiem XX w. (La Bell Epoque) zastĂŞpowaÂła wspó³czesne rejestratory dÂźwiĂŞku. Wspominam o niej, bo dziĂŞki pianoli sÂą uwiecznione nagrania MistrzĂłw, ktĂłrych nie dane byÂłoby nam nigdy odsÂłuchaĂŚ. Jest tylko pewne ale… Pianola rejestrowaÂła to, co potrafiÂła: wysokoœÌ i tempo dÂźwiĂŞku. GubiÂła wÂłaÂściwie wszystko inne, jakÂże waÂżne dla estetyki wykonawczej, np.: barwĂŞ dÂźwiĂŞku, dynamikĂŞ. Utwory pianolowe pozbawione sÂą wiec duszy. NiosÂą sobÂą za to Âświadectwo prawdy o nagrywaniu, odgrywaniu i sÂłuchaniu muzyki w „PiĂŞknej Epoce”.

PosÂłuchajmy, jak w nagraniu pianolowym zabrzmi poemat Teodora Leszetyckiego w jego autorskim wykonaniu

http://www.youtube.com/watch?v=n0XP4xuRVpQ

A teraz o samym Leszetyckim.... PostaĂŚ Leszetyckiego zasÂługuje na szczegĂłlnÂą atencjĂŞ z uwagi na:

Primo
byÂł wybitnym pedagogiem, ktĂłry szlifowaÂł takie diamenty, jak  Ignacy Jan Paderewsk („nie znaÂłem i do dziÂś dnia nie znam nikogo, kto by mu dorĂłwnaÂł. Nikt absolutnie nie moÂże siĂŞ z nim porĂłwnywaĂŚ. Jako pedagog — olbrzym, wobec ktĂłrego wszyscy inni sÂą tylko karÂłami." Ignacy Paderewski o pedagogice Leszetyckiego)

Secundo
gdy Chopin umieraÂł – on miaÂł 19 lat i caÂłkiem prawdopodobne – mĂłgÂł sÂłyszeĂŚ jego grĂŞ na Âżywo.

Tertio
ByÂł takÂże cenionym kompozytorem, napisaÂł ponad piĂŞĂŚdziesiÂąt wiĂŞkszych utworĂłw fortepianowych, dwie opery, koncert fortepianowy oraz kilkuset miniatur fortepianowych.

Zapraszam zatem do wysÂłuchania jednej z nich: etiuda „ÂŹrĂłdÂło”

http://www.youtube.com/watch?v=vrHfWYuIdKs

[Janusz1228]

Nabawiam siĂŞ przy Was kompleksĂłw. Paradoksalnie, miÂłe jest nabywanie takich kompleksĂłw 

Bo to nie kompleksy, Moniko, a sympatyczna sieĂŚ sympatycznych muzycznych maniakĂłw, do ktĂłrej powpadaÂła caÂła nasza urocza szafarska rodzinka 

[Ola83]

Ciekawy wÂątek Januszu.

DziĂŞki za "Minutowego" Friedmana, ktĂłrego wstawiÂłeÂś nie pamiĂŞtam gdzie. MoÂżna graĂŚ szybko i dobrze, ale do tego trzeba mieĂŚ jego fantazjĂŞ do takich "kawaÂłkĂłw".

Pianoli nie cierpiĂŞ i wolĂŞ najbardziej trzeszczÂącÂą pÂłytĂŞ. Za muzykÂą w stylu Leszetyckiego nie przepadam (podobnie jak za opracowaniem MichaÂłowskiego op. 64 nr 1 czy "Etiudami" Godowskiego), ale sÂłychaĂŚ Âże "niezÂły" pianista.

KtoÂś tam na YouTubie wstawiÂł porĂłwnanie pomiĂŞdzy wykonaniem Koczalskiego i Rosenthala jednej z Etiud z Methode des Methodes.
Jako ¿e obaj byli podobno uczniami Mikulego, to mo¿na siê zdziwiÌ ¿e te wykonania s¹ diametralnie ró¿ne (albo i nie). Chyba wola³am Rosenthala jeœli dobrze sobie przypominam. Tylko ¿e szukam i jakoœ nie mogê odnaleŸÌ. Mo¿e póŸniej siê uda.

[TeresaGrob]

9 grudnia 1906 urodziÂł sie BolesÂław Kon laureat III nagrody w II Konkursie Chopinowskim.
Nie podajĂŞ linka bo jak ktoÂś jest ciekawy to znajdzie w Google.
Natomiast nigdzie nie mogê znale¿Ì jego nagraù. Czy w ogóle jakieœ s¹???
ÂŻyÂł krĂłtko, popeÂłniÂł samobĂłjstwo w 1936 roku.