William Kapell - zapomniana legenda

[Aleksias]

Niniejszym otwieram wÂątek o Kapellu, a potem siĂŞ zastanowimy, co do niego wpisaĂŚ

(Edit: to obcesowe entrĂŠe  nie wynikaÂło w Âżadnym wypadku z braku naleÂżnego uznania dla wagi artysty, lecz
wÂłaÂśnie z poczucia koniecznoÂści pewnego namysÂłu wobec niezwykÂłej postaci i naleÂżnego zaprezentowania jej genialnych dokonaĂą )

[Mozart]

Ja poszedÂłbym nawet dalej: LOST (PIANO) PARADISE 

William Kapell, 1922 - 1953

[Mozart]

Claudia Cassidy, w artykule w Chicago Tribune po jego tragicznej Âśmierci:

"Perhaps it was only just that it came, in a flood of splendor, at that same Ravinia in the summer of 1947 when he played the Third Rachmaninoff Concerto. No one who heard it will forget that performance. With it Kapell moved into the company of Horowitz and Rachmaninoff himself, who alone had conquered the citadel of that strange concerto, which is cheap unless it is magnificent. He forged the full splendor of the score from his amazing equipment of poetry and fire, of impishness and blazing technique. He conjured its curious fragrance by coaxing from the piano its loveliest songs."

[za: http://www.williamkapell.com/articles/cassidy.html]

III Koncert Rachmaninowa, Kapell, Toronto SO/MacMillan, nagranie live z 1948 r.:

cz. I
https://www.youtube.com/watch?v=4_Cb-xZd0Ac

cz. II
https://www.youtube.com/watch?v=JnYzwnSk6Sc

cz. III
https://www.youtube.com/watch?v=ZK1hFovtgRI
https://www.youtube.com/watch?v=GIHNlrGAswQ

[Mozart]

Kapell by³ jednym z najwiêkszych chopinistów. Styl jego gry daleki jest od bardziej subtelnego podejœcia wielu innych mistrzów, niemniej wœród najwspanialszych nagraù nokturnu op. 55 nr 2 musi znaleŸÌ siê i to.

Nagranie dziwne, w pewien sposĂłb niezwykÂłe - sygnowane wyjÂątkowo miĂŞkkim jak na Kapella dÂźwiĂŞkiem; poetyckie, a zarazem intelektualne, z jednej strony eksplorujÂące formalny profetyzm tego arcydzieÂła, z drugiej poddajÂące siĂŞ nastrojowi kantyleny, ktĂłra w delikatnym rubato wije siĂŞ miĂŞdzy meandrami nadzwyczajnej harmoniki...

Nokturny op. 9 nr 1 i op. 55 nr 2:
https://www.youtube.com/watch?v=-fEifVCwLxI

[Mozart]

Jeszcze w latach 40. dwudziestokilkuletni Kapell zarejestrowa³ parê wybitnych nagraù z wirtuozowskiego repertuaru rosyjskiego, który by³ jego znakiem rozpoznawczym w okresie studiów u Olgi Samaroff. Do najefektowniejszych nale¿¹ dwie zachowane interpretacje III Koncertu Prokofieva, z Doratim i Stokowskim.

PoniÂższa rejestracja III Koncertu jest powszechnie uwaÂżana za najlepszÂą w historii - za takÂą uznaÂł jÂą m.in. PÂłytowy TrybunaÂł DwĂłjki czy analogiczny, francuski La tribune des critiques de disques; dorĂłwnuje mu byĂŚ moÂże fantastyczna Argerich z Abbado na sÂłynnej pÂłycie DG. Kapell, bĂŞdÂąc czasem przed orkiestrÂą, wyraÂźnie posuwa narracjĂŞ do przodu, a w sposobie jej ksztaÂłtowania nawiÂązuje do wzorcĂłw danych przez samego Prokofieva-pianistĂŞ. Tyle, Âże Kapell dziĂŞki swoim nieograniczonym wrĂŞcz moÂżliwoÂściom pozwala sobie na wiĂŞcej, zwÂłaszcza w zakresie artykulacji.

No w³aœnie - artykulacja zastosowana przez pianistê pochodzi, jak siê wydaje, nie z tego œwiata. Mimo agogicznych fajerwerków brzmienie ka¿dego, nawet najbardziej karko³omnego pasa¿u jest selektywne i przejrzyste. Ws³uchajmy siê w ostatni¹ wariacjê czêœci II - budzi siê w niej prawdziwy demon klawiatury, który z si³¹ huraganu zmiata aurê medytacji wariacji IV, wykreowanej dŸwiêkiem tak subtelnym i abstrakcyjnym, ¿e ledwie dostrzegalnym dla ludzkiego ucha. Kolosalne kontrasty Kapell buduje równie¿ w cz. I i finale, granym na granicy pianistycznych mo¿liwoœci. Jednoczeœnie, mimo szalonych temp, nie gubi ani jednej nuty.

WsÂłuchajmy siĂŞ wreszcie uwaÂżnie w rodzaj Kapellowego touchĂŠ. ArtyÂście przypisywano raczej dÂźwiĂŞk chÂłodny i twardy; w tym nagraniu jego barwa zmienia siĂŞ z czĂŞstotliwoÂściÂą kameleona. Perkusyjne wejÂścia w klawiaturĂŞ w I czy III czĂŞÂści mieszajÂą siĂŞ z brzmieniami wysublimowanej liryki. To, jak Kapell operuje pedaÂłem budzi nie tylko zachwyt, ale wrĂŞcz podejrzenia o udziaÂł mocy magicznych...

Reasumuj¹c, oto jedno z najwa¿niejszych klasycznych nagraù XX wieku; literalny dowód na wielkoœÌ legendy WK.

https://www.youtube.com/watch?v=3pZaupUrw0Q&list=RD3pZaupUrw0Q#t=0

[Mozart]

Oto ulubione nagranie I Koncertu d-moll Brahmsa red. Piotra KamiĂąskiego. Zarejestrowano je w nowojorskiej filharmonii w ostatnim roku Âżycia Kapella. Mimo pojawiajÂącego siĂŞ czasami braku synchronizacji miĂŞdzy tutti orkiestry a solistÂą pod¹¿a siĂŞ za nimi z zapartym tchem - Kapell kreuje kulminacje skrajnych ogniw z niezwyk³¹ mocÂą, w peÂłni oddajÂąc symfoniczny z ducha, brahmsowski rozmach. JeÂśli ktoÂś myÂśli, Âże tytaniczna koda Maestoso to emocjonalne apogeum caÂłoÂści, czeka go zaskoczenie - ekspresyjne, peÂłne Âżaru frazowanie czĂŞÂści drugiej siĂŞga szczytĂłw autentycznego liryzmu, po mistrzowsku rozegrany zostaje wreszcie finaÂł, w ktĂłrym Mitropoulos wreszcie zdaje siĂŞ prowadziĂŚ orkiestrĂŞ bardziej plastycznie, z zapaÂłem naleÂżnym tej interpretacji. 

Kto ma uszy, niechaj sÂłucha!

https://www.youtube.com/watch?v=IeFJ3z3oBs4

[Mozart]

Kapelliana. O Richardzie Farellu i Noelu Mewtonie-Woodzie, rĂłwnieÂśnikach Willy'ego:

https://muzykophil.wordpress.com/2018/10/08/kapelliana-mlodzi-genialni-tragiczni-noel-melton-wood-i-richard-farell/